Arteko ikuspegiak: Abangoardiako Eskultura II

Eskultura modernorako azken pausua aurreko metodo eta modelatuen konbinaketa eta eraikuntza da. Burdinako plakak eta kableen erabilera Picassoren lehen lanetan agertu zen. Bera kez zuen burdinako eskultura asmatu nahi zeta Espainiako tradizioa berari jarraituz garatu. Gargallo espainolak, Picassorekin estudio bat konpartitu zuela Bartzelonan eta ondoren Parisera joan zela berari jarraituz, bere irudiak eta maskarak kobreko laminetan mozten zituen. Garaiko interesa tribuetako artean kontuan izanik, tradizio espainola afrikar lan metalikoekin nahastuz ituen. Beranduago Gargallok egin zuen honetatik bere benetako berezitasuna.

Julio Gonzalez-ek eskulturarekin aurrerakada handia egin zuen Picassok bere ezagupena burdinaren langile bezala eskatu zuenean bere obrak egin ahal izateko. Gonzalezen lanak burdinako eskulturako forma berri bat dira. Materia eta teknika kontuan izanik, irudiaren bolumena espazioa inguratzen diren soka moduko elementuz eraikitzen da. Azalerak eta ormak hutsuneekin osatzen dira. Honek inplikatzen zuen irudiaren barruko eta espazioko analisi sakon bat Gonzalezen eskulturako oinarrizko printzipioak izan zirela. Irudikapena bihurtu zen, abstraktua ez bazen, gutxienez diagrama espazial batean.

Calder bariletako eskultura delikatuena egin zuen lehen artista izan zen. Ingeniari mekaniko hau, New York-en ikasia, Parisen finkatu zen eta han jostailu moduko lehen egitura mobila egin zuen. Eskulturako programa futurista bat jarri zuen martxan eskuz edo motorrez mugitutako egitura mobilekin.

Giacometti abangoardiako eskultore nagusienetariko bat da. Eskulturako ikuspegi berri batekin agertu zen, imitatzaileak izan zituela baina ez ondorengoak. Bere formazio garaian Rodinen lana ezagutu zuen eta Parisera joan zen abangoardiako eskulturak ezagutzeko asmoz, etnikoekin hasita bere garaiko artista garrantzitsuenetaraino (Matisse, Picasso, Brancusi). Surrealistekin harremanetan sartu zen eta horregatik bere eskulturak biziak dira balio plastikoak eta interpretatzeko amaierarik gabeko aukerak dituzte. Bere lanak 30. hamarkadan surrealistek duten amets gaiztoen dimentsioa dauka.

1935 eta 1945 bitartean Giacometti saiatu zen irudien kanpoko itxura erreproduzitzen, bai irudiena baita buruena ere, benetan ikusten dugun bezalaxe: distantzian, espazioan, ikuspegi zabalago baten partea bezala. Eskulturan perspektiba txertatzen saiatu zen, hasieran pintoreek erabilitako errekurtsoaz baliatuz, tamaina txikiagoak erabiltzea bezala distantzia markatzeko, oinarri sendoak irudiak mantentzeko, etab. Kaleko peatonen ikerketa asko egin zituen eta gero estudioan eraldatu zituen bere marrazkiak eskulturak bihurtzen. Urruti dauden irudiak txikiagoak egiten errealitatea sortzeko satisfaktorioa ez zela deskubritu zuen. Bere iritziz jendea irudikatzeko erarik aproposena oso argalak eta luzatuak egitea zen. Bere irudiak burdinako eta igeltsuzko armazoiak dira. Batzuetan bere lanak Rodinek Calais-eko burgesetan erabilitako amaiera gogoratzen du.