miércoles, 26 de diciembre de 2007

Arkitektura Gotikoa






Erdi aroko garai ilunak pasatu ondoren eta munduaren amaiera ez zela gertatu ikusirik, munduaren kontzepzioa erabat aldatu zuen eta baita honekin artea ere. Aldaketa honen arrazoiak ez ditugu bilatu behar bakarrik aspektu ideologikoetan. Ekonomiak aurrerakada ederra izan zuen, merkataritzaren berreskurapenarekin eta hirien berpizkundearekin. Honen ondorioz, artea ez da soilik egongo erlijioaren zerbitzuan, bezero laikoen kopurua handitu baitzen.







Teknikoki berrikuntza garaia izan zen ere: hormak finagoak egingo dira eta ez da beharrezkoa izango kontrahormen erabilera. Hauen partez arbotanteak agertuko dira, gero eta altuagoak diren eraikuntza hauetako indarrak lurrera eramateko. Horma libre egonik leihoak irekiko dira eta gehienetan kolorezko beirategiz beteko dira. Arkuak altuagoak egiten dira eta horrela ojibak agertzen dira. Gangetarako gurutze ganga gehien erabilitakoa izango da.













Eraikuntzen tipologiari dagokionez katedrala eraikuntza esanguratsuena bada ere, ez da bakarra izango eta honen ondoan agertuko dira eraikuntza laikoak, udaletxeak eta lonjak bezala.



































Geografikoki estiloa oso definitua egongo da, barietate nazionalak desberdinduz. Gotiko tradizionalena Frantziakoa da non katedralen fatxada H forma izaten du, bi dorrez mugatuta dagoelako eta arrosetoiak ia sistematikoki erabiltzen dira.













Alemaniako kasuak Frantziakoekin antza badute ere normalean altuera handiagoa izaten dute eta askotan dorre bakarra izaten dute.















Italian estilo desberdinagoa da. Erromanikoan gertatu zen bezala, kolore desberdinetako marmola erabiltzen jarraituko dute. Gainera erdi puntuko arkua gehienetan erabiliko dute, salbuespena izanik Milango katedrala.






Ingalaterran bertako Tudor estiloa erabiliko dute, arku bereziekin. Gangak abaniko forma izango dute eta katedralek espazio zabalak okupatuko dituzte, baina hauen altuera ez da kontinenteko beste batzuena bezala izango.







Espainian frantziar eragina oso nabaria da momentu honetan eraikitzen diren katedral nagusietan, haien artean Burgos, Leon, Toledo eta Sevilla.




martes, 4 de diciembre de 2007

Irudiaren Artea Erromanikoan

Eskultura era pintura erromanikoa erlijioaren zerbitzuan egon ziren. Dekoratzeaz gain, irudi hauek izaera pedagogikoa zuten, hau da, irakurtzen eta idazten ez zekien jendeari Bibliako mezua irakastea sinpleak ulertzeko ziren irudien bidez. Zama ideologiko ikaragarria zuten irudi hauek, jendeari Jainkoaren beldur egon behar zuela irakasten ziotelako. Irudietan agertzen diren pertsonaiak Kristo epaile bezala aurkezten dute, askotan irudi beldurgarriz inguraturik. Eskultura arte garrantzitsu bat izan zen eta eskulturak toki zehatz batzuetan kokatzen ziren. Toki nagusia atariak ziren. Bertan tinpanoak zeukan garapenik handiena eta horretan Azken Epaiketako eszena agertzen zen. Honetan Kristo Pantokrator edo epaile bezala agertzen da, mandorlan eserita, bere inguruan tetramorfoa duela, hau da, lau ebangelisten sinboloak. Hauen inguruan edo azken epaiketako eszenak edo Apokalipsiko hogeita lau Gizon Zaharrak agertzen ziren. Arkiboltetan beste irudiak agertzen ziren, askotan artisauak, musikariak, erregeak e.a. eta atezangoetan santu eta beste pertsonai biblikoen irudiak. Eliza handia izanik parteluz edo mainela zuen eta horretan dekorazioren bat jartzen zen ere.

Eskulturako beste kokaguneak kapitelak dira, bereziki klaustroetakoak. Hauetan motibo desberdinak ager daitezke: Bibliako eszenak (erraztasunaz identifikatzen direla), abereak, bai Kristoren sinboloa direnak baita munstroak ere, edota motibo begetalak.






Eskulturako beste adierazpena exentoa da, oso tipologia espezifikoa izanik: Kristoak gurutzean edo Birjinak haurrarekin.







Gurutzilkatuak normalean bizirik egongo balira bezala agertzen dira, sufrimendua adierazten duten elementurik gabe. Lau hiltze izaten dituzte eta haien gorputza tente dago, erori gabe. Janzkerari dagokionez, soineko luze batez estaltzen dira, anatomia sinple hori erakutsi gabe. Metalezkoak zein egur polikromatukoak izaten ziren.















Birjina haurrarekin oro irudi estatikoa da. Normalean aulki baten papera betetzen duelarik, umea haren magalean izateko. Biak agertzen dira bedeinkatzen, aurrera begira, eta haien arteko komunikaziorik gabe. Egur polikromatuan egiten dira.









Pinturari dagokionez, erlijiosoa da eta eliz barruan egiten da. Irudi nagusiak absidetan kokatzen dira eta gai nagusia Pantokrator eta Birjina dira. Irudi hauetan sailkapen bat dago: erdian, goian, Kristo, inguruan tetramorfoak dituela, beherago beste pertsonai sakratuak eta beheko bandatan landareak etab. ager daitezke. Hondoari kolorea ematen diote, baina kolore uniformeko bandak egiten dituzte horretarako. Perspektiba ez da erabiltzen eta sakontasuneko inpresioa emateko lerro beltz paraleloak erabiltzen dira. Kolore lauak izaten dira eta irudiak marra beltz lodi batez perfilatuak daude.